پس از نیمه‌شب یا After midnight

این روزها که عرصه‌ی سیاست‌مان پر است از ناملایمات و ما هم مأموریم به خار در چشم و استخوان در گلو، فیلم می‌بینم گه‌گاه.

چند روز پیش قسمت سوم از سه‌گانه‌ی "...before" را دیدم. سه‌گانه‌ای که بین هر دو قسمت 9 سال فاصله‌ی زمانی وجود دارد. هم فاصله در ساخت و هم فاصله در فضای داستانی.«پیش از نیمه‌شب» مانند دو قسمت قبلی خودش ماجرای یک روز را روایت می‌کند. آن هم با محوریت دو شخصیت اصلی یعنی «جسی» و «سلین». آفت فیلم‌هایی که با شخصیت‌های واحد اما با فاصله‌ی زمانی زیاد ساخته می‌شوند این است که شخصیت‌ها تغییر می‌کنند، اما در هیچ‌کدام از قسمت‌های این تریلوژی این اتفاق پیش نمی‌آید بل‌که شخصیت‌ها تکامل می‌یابند. اساس شخصیت‌ها در هر سه فیلم یکی‌ست اما تکامل ناشی از سن و اتفاقات به شکل زیرپوستی حس می‌شود.

در کل این سه فیلم دو شخصیت اصلی به خوبی پرداخت می‌شوند و عمق پیدا می‌کنند و شخصیت‌های جانبی هم به شکل باورپذیری تیپ‌سازی می‌شوند.

نکته‌ی دیگر درباره‌ی سه‌گانه‌ی «پیش از طلوع»، «پیش از غروب» و «پیش از نیمه‌شب» روایت دیالوگ‌محور است که از طرفی طبیعی بودنش آن‌قدر به چشم می‌آید که گاهی به نظر می‌رسد بداهه‌گویی باشد و قابل تحسین است. اما از سوی دیگر این شکل فیلم‌سازی از سینما و ماهیت آن که هنری تصویری‌ست فاصله دارد. در این سبک، اثری از نور و تصویر و رنگ و لباس و صحنه و... نیست! گاهی به نظر می‌رسد از اساس دکوپاژی صورت نگرفته! و در بیش‌تر صحنه‌ها دکوپاژ به «دوربین روی دست» خلاصه شده و همین!

نکته‌ی قابل تأمل دیگری که این سه‌گانه دارد، تحول نگاه کارگردان است که به نظر حساب‌شده می‌آید. دیالوگ‌ها و تصاویر مانند شخصیت‌ها بزرگ شده‌اند. حیایی که در قسمت اول و دوم هست (به خصوص در «پیش از طلوع») در «پیش از نیمه‌شب» نیست! به عبارتی این مجموعه عاشقانه آغاز می‌شود، به همراه بار کمی از اروتیک و قسمت به قسمت بار عاشقانه جای خود را به بار اروتیک می‌دهد. آن‌قدر که مخاطب در انتهای قسمت سوم حسی شبیه سکانس پایانی «پیش از غروب» را ندارد، آن‌جا که «سلین» گیتار می‌زند و یا سکانسی از «پیش از طلوع» که سلین و جسی در اتاق موزیک نگاه‌شان را از هم می‌دزدند. و این گذار از عاشقانه به غریزه به شدت با محتوای فیلم یعنی تبدیل شدن عاشق و معشوق به زن و شوهر -آن هم پس از چندین سال زندگی مشترک- هم‌خوانی دارد و در این مورد می‌شود باز هم سازنده را تحسین کرد.

با همه‌ی این حرف‌ها به نظر نگارنده‌ی این سطور، این فیلم در حد «بد نبود!» خواهد ماند و بیش از فیلم بودن، یک مقاله یا داستان پر دیالوگ تصویری‌ست!


-------------------
1. «پیش از طلوع» در ویکی پدیا
2. «پیش از غروب» در ویکی پدیا
3. «پیش از نیمه‌شب» در ویکی پدیا