تصویر تو را بهار باید بکشم
جای دو لبت انار باید بکشم
تا کی بکشم کنارِ تو دار و درخت؟!
تا کی، از تو کنار باید بکشم؟!
تا میوه شود شکوفه‌هایت، یک عمر
بر ساقه‌ات انتظار باید بکشم
دستم به نوازش آمد و لمست کرد
از دست، دوباره خار باید بکشم
من زمزمه در گوش تو را می‌خواهم
دستم نرسد هوار باید بکشم
هر کس که نظر به قد و بالایت داشت
بر دار خودم به دار باید بکشم!
اسفند ۱۳۹۹
بعد از مدت‌ها غزلی! یا شاید هم رباعیِ قد کشیده‌ای!
سنگ قبری ساده در اندام انسان بوده‌ام
پشت نام کوچکی یک عمر پنهان بوده‌ام
توده‌ای تردیدِ تو در توست خاک خلقتم
در دوراهی‌های خود همواره حیران بوده‌ام
من که اینک قایقم در دشت خشک افتاده است
روزگاری موج دریایی پریشان* بوده‌ام
عطر خاکم از نم باران شکوفا می‌شود
از همین رو تشنه‌ی فصل زمستان بوده‌ام
قلب‌های سخت شاید خانه‌ای محکم‌ترند
خانه‌ای متروکه‌ام، چون راه آسان بوده‌ام
این طرف دعوای دین دارند، آن سو جنگ عشق
مورد دشنام هم اینان و آنان بوده‌ام
+
منزوی بودم تمام عمر بین شاعران
در میان شیخ‌ها هم شیخ صنعان** بوده‌ام
محمدِ هادی
۳۰ فروردین ۱۳۹۹
.
.
* دریاچه‌ی پریشان یا تالاب پریشان بزرگ‌ترین دریاچه‌ی آب شیرین کشور، واقع در شهرستان کازرون بود که در گویش محلی دریای پریشان هم گفته می‌شد و امروز خشک است و تشنه!
** شخصیت حکایتی از عطار، که از زهد به دام عشق دختری ترسا می‌افتد و دین و ایمانش را فدای عشق می‌کند.
رمان «خداحافظ گری کوپر» را با همه‌ی شهرت و محبوبیتش دوست ندارم. اما لنیِ داستان را دوست دارم. مگر می‌شود این شخصیت ویژه را دوست نداشت و یک جاهایی نگاهش به دنیا را تحسین نکرد؟! «ناطور دشت» هم برایم رمان جذابی نبوده و نیست. حتا یک وقت‌هایی فکر می‌کنم اصلن رمان است؟! قصه کجاست؟! اما شخصیت کتاب چنان به دلم می‌نشیند که هنوز بعد مدت‌ها گاهی جلو چشمم می‌آید. از اساس ناطور دشت به جای قصه گفتن شخصیت می‌سازد و می‌پردازد. حالا گیرم این‌قدر از شخصیتش اسم نیاورد که یاد آدم بماند. اما حرکات و تفکراتش ماندگار است.
توی سینما هم «راننده تاکسی» همین است. یک فیلم سراسر بد! اما تراویس؟! تراویسِ راننده تاکسی نه دنیرو است، نه اسکورسیزی. فقط تراویس است و بزرگ‌تر از فیلم و همه‌ی فیلم‌های کارگردانش.
این‌ها را گفتم که برسم به «اتحادیه ابلهان». رمانی با محوریت شخصیتی به نام «ایگنیشس جی رایلی». ایگنیشس هم از همان شخصیت‌هاست که پا دارد و از کتاب بیرون می‌آید و با آدم زندگی می‌کند و وسط روزمره‌ی زندگی جملات قصار رها می‌کند! هم شخصیت ویژه‌ای دارد، هم شخصیت‌پردازیِ معرکه‌ی «جان کندی تولِ» مرحوم خوب تراش و صیقلش داده. از این‌ها گذشته، هم داستان دارد و هم فضا و هم دیالوگ. هر چه از یک رمان می‌شود خواست! «پیمان خاکسار» هم جوری ترجمه کرده که بشود هم روان خواند و هم حسابی لذت دیالوگ‌ها و شخصیت‌ها را برد.
فرق اتحادیه‌ی ابلهان با بیش‌تر کتاب‌های خوب همین است. می‌شود با خیال راحت پیش‌نهادش کرد.
پ.ن: قبل از خواندن، مقدمه‌ی مترجم را نخوانید!
پ.ن 2: قبل از خواندن تصویر جلد کتاب زبان اصلی‌اش را ببینید.
بدون ترس به قلب منِ شکار بزن
گلایه نیست، ولی تیغِ آشکار بزن
اگر چه قلب من است این، هنوز خانه‌ی توست
برای خانه‌ی ویران خویش زار بزن
سر مزار نشستی مگر که گریه کنی؟!
بایست بر سر آوار من هوار بزن
غباری از من خاکستری به جا مانده
مرا از آینه‌ی روشنت کنار بزن
چهار فصل درختی که سوخت پاییز است
برای هیزمی‌ام کم دم از بهار بزن
درخت نیستم اینک عمود اعدامم
طناب را به گلویم ببند و دار بزن
برای مرهم این زخم، زخمه را بردار
و پا به پای من و گریه‌ام سه تار بزن
۱۶ فروردین ۱۳۹۸
سینه‌ات غرق غم نخواهد شد
درد ما مثل هم نخواهد شد
گیرم این درد مشترک باشد
چیزی از رنج کم نخواهد شد
تبرت را بزن که به قامت من
دیگر این ساقه خم نخواهد شد
تیغ را بر جنازه‌ام بگذار
هیچ‌کس متهم نخواهد شد
دم به دم مرگ در دلم جوشید
چای از این شعله دم نخواهد شد
شعر در من کبوتری مرده‌ست
که پَرَش هم قلم نخواهد شد
هیچ‌کس عاشقم نبوده و نیست
هیچ‌کس عاشقم نخواهد شد
*
(غم من هستی و برای ابد
دور از احساس غم نخواهم شد)
۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۷
یک؛ پارک آزادی، اسپرسو تک و تنها
عادت ندارم قهوه‌ی بیرون بنوشم
یا چشم از تنهایی‌ام راحت بپوشم
«آزادی»ام، تنهای تنها گوشه‌ی پارک
طوفان آرامم که در خود می‌خروشم
گوشم به لب‌هایت که شعرت را بخوانی
اما صدایش مانده تنها توی گوشم
تجار بازار رفاقت را گرفتند!
من چند می‌ارزم برایت؟!... می‌فروشم!
سیگار خاموشم، بدون دود و پر سوز
رفته‌ست یاد روشنی از ذهن و هوشم
دیگر رفیقی نیست، نه! هم‌صحبتی نیست
بار رفاقت مانده تنها روی دوشم...
۱۰ آذر ۱۳۹۷
دو؛ خیلی شب است و هنگام بی‌خوابی
از تو چه پنهان خسته‌ام، از او که پنهان نیست
ابری‌ترینم گرچه ابرم ابر باران نیست
دنیا پر است از شعله‌های رنج، از آتش
اعجاز ابراهیم باشد هم گلستان نیست
آهنگ غمگین غصه‌ها را گریه خواهد کرد
اما غمی مانند اشک پشت فرمان نیست
وقتی که در اشکت خیابان موج بردارد
دریای آشوب است راهت، این خیابان نیست
در من جوانی مرد، روح زندگانی مرد
اندوه پیری هست در من، صبر پیران نیست
مانند من غمگین و دردآلود بسیار است
اما شبیه غصه‌های من فراوان نیست
اولین دقایق ۱۱ آذر ۱۳۹۷
سه؛ از شب بهمن، تا صبح دونات، زمستان جاری است!
دارد زمستان جدیدی می‌رسد از راه
با سوزهای ناگهان، با سیلی ناگاه
من کوهم و سرما سرم را می‌برد اما
در سینه‌ام آتش‌فشان کهنه‌ای از آه
کوهم ولی دارم به خود می‌پیچم از سرما
کوهم ولی کوهی که تو می‌سازی از هر کاه
دیگر طلوع صبح فردا پشت شب‌ها نیست
بر سینه‌ی شب مانده داغ کورسوی ماه
در قلب تقویم آذری سرخ است در جریان
در خانه‌ام اما تبِ جانکاهیِ دی‌ماه
در بهمن طولانی‌اش گم می‌شود هر بار
گرمای پک‌های عمیق بهمن کوتاه
دیگر بهاری نیست، تا آخر زمستان است
این عصر یخبندان پایانی‌ست، بسم الله
۱۵ آذر ۱۳۹۷
چند سال پیش «حاج محمود کریمی» شیوه‌ای جدید در عزاداری دهه نخست محرم اجرا کرد. به این شکل که در بخشی از برنامه‌ی عزاداری همراه با سینهزنی و خوانده شدن شعر نوحه، سنج و طبل و... نیز با ریتم سینهزنی و آهنگ خواندن به شکل زنده نواخته می‌شد. سال بعد از آن، کریمی در میان برنامه اعلام می‌کند که شکل اجرای سال پیش مورد رضایت رهبری نبوده و به همین خاطر ما هم نظر ایشان را با کمال میل اعمال کرده‌ایم.
هر چند، چند سالی از آن ماجرا می‌گذرد اما در شرایط کنونی بسیار مطلوب و بل‌که لازم است که آن اجراها و حواشی‌اش بازخوانی شود. نگارنده معتقد است آن برنامه می‌تواند نقطه‌ی عطفی از دید فُرم در برنامه‌های آیینی و هم‌چنین در فرم موسیقی باشد، به شرط این‌که مورد غفلت قرار نگیرد. در این باره چند نکته قابل بیان است:
1. اجرای مورد اشاره، همه‌ی شاخص‌های مقوم یک کنسرت از جمله اجرای موسیقی و آواز زنده را دارد. اگر چه با توجه به معنای معهود عرفی «کنسرت»، شاید اطلاق این عنوان نوعی توهین به حساب بیاید اما تاثیر نگاه عرفی در بارِ واژه، باعث تفاوتی در اصل موضوع نمی‌شود.
هم سیب و گلابی و انارت رفته
هم حرف گزاف و زور بارت رفته
باور نکن این که باز باشد درها!
دروازه‌ی باغ هم به غارت رفته...
محمدهادی_ع
طلبه اُ منفی در تلگرام telegram.me/omanfii
آن‌چه با ملاحظه سطحی کلام و فتوای فقیهان شیعه مشخص می‌شود این است که اساس موسیقی مورد رغبت نیست. طیف مشهور فقیهان معاصر اگر معتقد به حرمت اصل موسیقی نباشند، و به تبع آن آموزش و آموختن آن را حرام قطعی ندانند، (آن طور که بعضی از مراجع محترم چنین نظری دارند) نظرشان این است که موسیقیِ حلال هم هست، اما حلالش نیز مطلوب نیست و آموختن آن پسندیده‌ی متشرعان نخواهد بود. برای مثال آیت الله خامنه‌ای به عنوان مرجعی که در بسیاری موضوع‌های فقهی نواندیش‌اند، در پاسخ به پرسشی فقهی درباره‌ی این موضوع یاسخ می‌دهند: «ترویج موسیقی با اهداف عالیه نظام مقدس اسلامی سازگار نیست.»
تحلیل و نقد این نظرات از دید فقهی نه در این مجال می‌گنجد و نه مناسب این قلم است. اما اشاره به چند نکته کلیدی ضروری است.
جالب و البته عجیب این‌جاست که رهبری در دیدار چند ماه پیش (31 خرداد 95) با شاعران، در یک صحبت به نسبت کوتاه، تنها 17 بار از واژه‌ی «سرود» استفاده کرده‌اند. و در نهایت چنین فرموده‌اند: «... ما ترویج نمیکنیم؛ سرود خوب را ترویج نمیکنیم. به نظر من گفتن سرود خیلی خوب است، آهنگهای خوب روی آن گذاشتن بسیار خوب است...»
نگارنده‌ی این سطرها باید متواضعانه از حضرتشان بپرسد این سرود کار کیست؟! همان موسیقی‌دان‌ها و آهنگ‌سازانی که بر خلاف تصریح شما و در مقابل «اهداف عالیه نظام» به دنبال موسیقی‌آموزی رفته‌اند؟! مگر نه این است که با نظرهای فقهی مراجع بزرگوار و تصریح شما هر که به دنبال موسیقی رفته، اگر بی‌اعتنا به شرع نبوده باشد، دست کم تعبدی به توصیه‌های موکدِ انقلابی شما نداشته است؟!
با آغاز ماه محرم و فصل نوِ عزاداری‌های حضرت سیدالشهدا -سلام خدا بر او باد- باز هم دوستانی به آسیب‌شناسی عزاداری‌ها از زاویه «فرم» و «محتوا» می‌پردازند. یکی از آسیب‌هایی که هر دانای باخبری بر وجودش اقرار می‌کند آسیب‌های موسیقایی است. برای نمونه چند روز پیش دوستانی در شبکه‌های اجتماعی پیوستی صوتی را برایم فرستادند که صدای مداحی یکی از هیات‌های مذهبی بود. شعری کم‌مایه با آهنگی سَبُک که اصل آن را قبل‌تر با صدای محسن یگانه شنیده بودم.
این‌گونه آسیب‌شناسی‌ها مطلوب و لازم است به شرطی که مانند آن‌چه تا کنون رخ داده کاسه و کوزه‌ها تنها بر سر خواننده‌ی هیاتی (مداح) یا متخلفان خُرد شکسته نشود.
باید چنین تخلف‌هایی را به گوش مراجع تقلید رساند و یادآوری کرد نقش آن بزرگواران را در انحراف امروز. باید پرسید مگر ممکن است سالیان پی در پی هیات‌ها و دسته‌های عزاداری متنوع با فرهنگ‌های مختلف با یک آهنگ و ملودی مدح و مرثیه بخوانند؟! پاسخ واضح است: خیر! در پی باید پرسید که آهنگهای جدید را چه کسانی و از کجا بیاورند؟! مداحانی که به امر شما فقیهان ارج‌مند و از سر تعبد به فرمان و توصیه‌های شما حتا به سمت آموختن موسیقی نرفته‌اند باید ملودی بسازند؟! یا این که باید دست به دامان همان اهل فنی شوند که دست کم در عمل با دستورهای شما بیگانه‌اند؟! واضح است که نخستین راه ممکن و دومین راه مطلوب نیست! به قطع ناچار است از ملودی‌های ساخته شده استفاده کند. حالا هر که در حد شناخت خود. میثم مطیعی از ملودی «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» که ساخته‌ی یک آهنگ‌ساز است بهره می‌برد، حمید علمی و حسین سیب‌سرخی از آهنگهای هایده و مرضیه استفاده می‌کنند. مهدی اکبری آهنگ محمد اصفهانی را بازسازی می‌کند. دیگرانی هم آهنگ‌هایی را می‌خوانند که پیش‌تر با صدای چاوشی و یگانه و پاشایی و خواجه‌امیری و... شنیده‌ایم. مقصر هم نیستند در این خطاها. چون نه تنها برای آهنگ‌سازی بی‌دانش‌اند، بل‌که برای تفاوت گذاشتن میان آواهای حُزن و طرب و حماسه و... هم مایه و سوادی ندارند. باید پرسید حضرات آقایان فقیهانِ بزرگ؛ اینک چه کنیم؟!
خیلی سال پیش فیلم «دشت گریان» (علف‌زار گریان) را دیدم. فیلمی از «آنجلو (آنگلو) پولوس». توی یکی از اپیزُدها دو برادر با دست تقدیر در دو جبهه جنگی مقابل هم‌اند. در سکانسی هر دو با پرچم سفید می‌آیند بالای خاک‌ریز میانی و هم را در آغوش می‌گیرند و باز برمی‌گردند به سنگرهایشان، تا باز آغاز شود، و آتش تفنگ‌های‌شان را به سمت هم نشانه بروند.
اسم فیلم هم تا جایی که یادم می‌آید بر می‌گردد به رودی که از چشمه آغاز نمی‌شود، از قطره‌هایی که از لای علف‌زار راه می‌افتند جاری می‌شود. گویی این دشت است که گریه می‌کند. قطره-قطره اشک می‌ریزد و رود جاری می‌شود...
دلم لک زده برای دیدن دوباره‌اش.
+این روزها حال و هوایم جوری است که بعد از این همه سال مدام پلان‌های این فیلم جلو چشمم می‌آید. انگار دارم روی یکی از این قایق‌ها سوار بر اشکِ دشت، پارو می‌زنم...
پناه می‌آورم به تو از ستم و دشمنی، و از رنج‌های روزگار، و اندوه پیاپی، و پیش‌آمدهای ناگوار و جان‌کاه دوران...
(برداشتی از دعای روز یک‌شنبه)
پ.ن: «وَ لاَ أَعْتَمِدُ إلاَّ قَوْلَهُ»
۱ نظر
۷
۰
